با زیان در سرمایه گذاری چه کنیم ؟

سرمایه گذاران تازه وارد به بازار سرمایه گاهاً به دلایل مختلف با مشکلاتی در انتخاب سهام مناسب مواجه می شوند و خرید های اشتباه ، زیان آنها در سرمایه گذاری در بازار سرمایه را به صورت مقطعی در پی دارد. در یادداشت زیر به صورت اجمالی به مرور دلایل رایج آن می پردازیم و چند توصیه در این زمینه به این قشر سرمایه گذاران ارائه می کنیم:

زمانی که سهامی را می خریم تا وقتی با رشد قیمت و سود همراه است حاضر به فروش آن نیستیم اما وقتی در روند منفی وارد می شود برای فروش به تکاپو می افتیم تا سودمان را قبل از ازدست رفتن ، نقد کنیم.

بر اساس تجربه و معاشرت با این دست سرمایه گذاران در می یابیم که مهمترین عامل قرار گیری در این زیان ها عمدتا موارد زیر هستند :

- تابعیت از جو عمومی بازار و معامله ی هیجانی و بدون استناد به تحلیل های واقع بینانه ی بنیادی و تکنیکال

- تصمیم گیری بر اساس اطلاعات غیر کارشناسی و توصیه های دوستان و آشنایان

- مبنا قراردادن شایعات و شنیده ها درمعاملات

اما مطلب فوق به این معنی نیست که نباید به جو عمومی بازار و شنیده و شایعات و ... بی تفاوت بود بلکه باید همه ی این موارد را به عنوان سیگنالی برای توجه و بررسی نمادها در نظر گرفت و در کنار تحلیل های کارشناسی و دقیق ملاک تصمیم گیری قرار داد. 

اما سهام شرکت ها در شرایط متفاوتی با افت مواجه می شوند که دلایل افت در اتخاذ تصمیم صحیح بسیار دارای اهمیت است. این موارد را به طور کلی در سه قالب می توان طبقه بندی نمود  :

در صورتی که رخداد منفی تاثیر گذار در عملیات و فرایند تولید و فروش محصولات شرکت موجب نگرش منفی سرمایه گذاران به سهام شرکت ، نخریدن سهام آن و نتیجتا افت قیمت آن شده است که در این صورت تجزیه و تحلیل تاثیرات رخداد بر وضعیت سود آوری شرکت در آینده بسیار حائز اهمیت است و اگر تاثیر منفی قابل توجه باشد معمولا اگر فرد دیدگاه کوتاه یا میان مدتی به سرمایه گذاری خود داشته باشد، خروج از سهم حتی در شرایط زیان احتمالی و جایگزینی آن با گزینه های مناسب و کم ریسک تر، غالبا تصمیم بهتری خواهد بود.

اگر افت قیمتی سهم پس از رشد های مکرر و بدون پشتوانه قبلی آن بوده است در این صورت در واقع سهام شرکت وارد مرحله ی اصلاح قیمتی شده است تا به محدوده قیمتی کارشناسی خود نزدیک شود و مجدد جذابیت قیمتی آن برای خریداران افزایش یابد. دراین صورت توجه به ارزش ذاتی و واقعی سهام شرکت ها با توجه به فضای حاکم بر بازار و سهام شرکت های مشابه در هر مقطع زمانی اهمیت دارد.

اما برخی مواقع به دلیل انتشار اخبار یا اظهار نظرهای داخلی و خارجی ، شرایط و فضای روانی حاکم بر بازار به دلایل غیر عملیاتی از وضعیت عادی خارج می شود و شاهد افزایش فشار فروش و افت قیمت سهام شرکت ها هستیم. در بسیار از این قبیل مواقع افت سهم ها به صورت هیجانی و به دور از انتظارات کارشناسان است و سهامداران در صورت  اطمینان از عدم تاثیر جدی این رخدادها بر فضای کسب و کار شرکت ها در کوتاه و میان مدت حتی اگر قصد خروج داشته باشند این فرصت را خواهند داشت تا در آینده نزدیک پس از فروکش کردن هیجانات بازار سهام خود را در قیمت های مناسب تر به فروش برسانند.

اما برای آن گروه از سرمایه گذاران که با ریسک پذیری بیشتر قصد حضور بلند مدت تر در بازار بورس را دارند از آنجایی که توصیه می شود سرمایه گذاران درصد مشخصی از سبدشان را به هر سهم و صنعت تخصیص دهند در صورتی که افت قیمت سهم به صورت هیجانی بوده ، در این مواقع اگر درصد در نظر گرفته شده برای سهام افت کرده در سبد اجازه دهد ، سرمایه گذار می تواند با خرید سهم در قیمت های پایین و نزدیک به کف قیمتی (با استناد به تحلیل های بنیادی و تکنیکال) میانگین بهای تمام شده ی خود را کاهش دهد.

اما چند سوال رایج سرمایه گذاران تازه وارد :

-           اگر در معامله ای، طی مدت زمان کوتاهی در زیان شدید قرار گرفتیم چه باید کرد؟

-          اگر سهام در صف فروش باشد و نتوانیم به سرعت سهام را بفروشیم و به شرایطی برسیم که سهم به قیمت خرید یا کمتر از آن برسد برای فروش معمولا دچار تردید می شویم. منتظریم تا شاید دوباره قیمت سهم رشد کند. به دنبال خبرهای خوب هستیم و هر روز به امید اینکه فردا روز بهتری است شاهد ضرر بیشتری خواهیم بود. در این شرایط بهترین راهکار چیست؟

به طور کلی سرمایه گذاران برای ورود و خروج خود به سهام شرکت ها چه استراتژی را بهتر است طراحی کند و به چه نکاتی باید توجه داشته باشند؟

در پاسخ به این سوالات باید گفت برخی اوقات سرمایه گذاران به دلایل مختلف سرمایه گذاری های اشتباهی انجام می دهند و مدت های طولانی به انتظار برگشت قیمت آن می نشینند در حالی که تجربه نشان داده است در بازار های با روند متعادل و عادی (نه بازار پر رونق) جایگزینی سریعتر سهام این دست شرکت با گزینه های پیشرو و دارای پتانسیل رشد، سریع تر می تواند به پوشش زیان سرمایه گذار و جبران آن توسط سهام جدید منجر شود. در بسیاری از موارد اگر فرد علاقه و تمایل خاصی به سهم مورد نظر(که با خرید آن در زیان قرار گرفته) داشته باشد می تواند در مقطع دیگری و گاها در قیمت های پایین تر و یا با اختلاف جزئی از قیمت فروش و جایگزینی آن با سهام پیشرو و دارای پتانسیل بیشتر در آینده ، مجدد سهام فروخته شده را به سبد خود بیافزاید. در حالی که با خرید سهام پیشرو زیان آن را کاسته و یا حتی با شناسی سود از آنها، فرصت خرید تعداد بیشتر سهم مورد نظر را در اینده برای خود فراهم ساخته است.

توصیه می شود بعد از افت ها و یا رشد های شدید قیمتی حتما به دنبال ریشه ی نوسان قیمت باشند. اگر دلایل موجهی برای ریزش وجود داشت و بر اساس اطلاعات و تحلیل های منطقی ، حاضر به خرید مجدد سهم در قیمت های افت کرده بودند ، سهم را نگهداری نمایند ولی اگر با دلایل بنیادی و تکنیکال منطقی ، سهم را برای خرید مجدد در قیمت های پایین جذاب نمی دانند و یا گزینه های مطمئن تر از آنها در بازار وجود دارد بهتر از جایگزینی آن را در دستور کار قرار دهند.

به طور خلاصه رویه ی پیشنهادی برای انتخاب سهم را در سرفصل های زیر می تواند جمع بندی نمود :

·         بررسی وضعیت صنعت و انتخاب صنایع پیشرو (تحلیل بنیادی)

·         بررسی وضعیت شرکت های این صنایع و انتخاب شرکت های خوب گروه (تحلیل بنیادی)

·         تشکیل پرتقوی از شرکت های منتخب در صنایع پیشرو و متنوع و زیر نظر گرفتن تحرکات قیمتی آنها و رفتار سهامدارن عمده در نمادهای مورد نظر (تنظیم واچینگ لیست - لیست زیر ذره بین)

·         بررسی پیشینه ی قیمت سهام شرکت و شناسایی نقاط با اهمیت آن که غالبا سهم در آن با افزایش عرضه و تقاضا مواجه می شود (تحلیل تکنیکال)

·         اتخاذ استراتژی معامله روی سهم های منتخب بر اساس اطلاعات بنیادی و تکنیکال - به این معنا که با توجه به ارزندگی و فاصله ی آنها از قیمت هدف و با توجه به نقاط حساس قیمتی سهام شرکت های منتخب، درصد هر سهم در سبد ، زمان و حجم ورود و خروج به آن در قیمت های مختلف و سیاست معاملاتی رو نماد ها را تعیین نماییم. به عنوان نمونه با نزدیک شدن سهم به قیمت هدف می توان درصد سهم مورد نظر را در سبد کاهش داد و یا به دلیل دریافت اطلاعات جدید همچنان به نگهداری آن در سبد اقدام کرد.

·         در نهایت کنترل دائم تحولات و اخبار تاثیر گذار بر شرایط کلی بازار و صنایع منتخب دریافت نظرات کارشناسان مختلف در مورد آن ها برای بازنگری احتمالی در استراتژی تعیین شده

·         مطالعه ، آموزش و شناخت اصول حرفه ای بنیادی ، تکنیکال و روان شناسی رفتاری فعالان بازار سرمایه و ارتقای دائم دانش معامله گری و شناخت رفتار بازار